Philips – Van gloeilamp tot gezondheidstechnologie

Koninklijke Philips N.V. is een van de bekendste Nederlandse ondernemingen en kent een historie die teruggaat tot 1891, toen Gerard en Anton Philips in Eindhoven begonnen met de productie van gloeilampen. Wat volgde was een indrukwekkende reis door meer dan een eeuw van innovatie en diversificatie. Waar Philips ooit synoniem stond voor consumentenelektronica – van televisies en radio’s tot stofzuigers en koffiezetapparaten – is het bedrijf vandaag de dag een pure speler in gezondheidstechnologie. De omzet is in de afgelopen decennia nagenoeg constant gebleven rond de 17 tot 19 miljard euro, maar de samenstelling van die omzet is volledig veranderd.

De transformatie van Philips

De periode vanaf 2000 markeerde een beslissende fase in de geschiedenis van Philips. De onderneming was toen nog een breed conglomeraat actief in halfgeleiders, consumentenelektronica, huishoudelijke apparaten, verlichting en medische systemen. Maar hevige concurrentie uit Azië en margedruk maakten duidelijk dat dit model niet houdbaar was.

In 2006 werd de chipdivisie afgesplitst als NXP Semiconductors. Het bleek achteraf een succesvolle verzelfstandiging, al groeide NXP later uit tot een miljardenbedrijf waar Philips geen direct meer van profiteerde. In 2011 volgde het afscheid van de televisietak, die werd ondergebracht bij TP Vision, vooral om verliezen te stoppen. De jaren daarna werden ook audio en multimedia afgestoten.

Een volgende grote stap was de opsplitsing in HealthTech en Lighting. In 2016 ging Philips Lighting zelfstandig naar de beurs onder de naam Signify, waarvan Philips zijn aandelen later volledig verkocht. In 2021 verkocht het concern ook de tak huishoudelijke apparaten – een gezonde business met producten als koffiezetapparaten en stofzuigers – voor circa 3,7 miljard euro aan Hillhouse Capital. Vanaf dat moment was Philips uitsluitend nog actief in gezondheidstechnologie.

Deze transformatie leverde strategisch succes op: Philips werd een gespecialiseerde speler in een sector met structurele groei door vergrijzing, digitalisering en toename van zorguitgaven. Financieel was het beeld gemengd. Sommige verkopen leverden miljarden op, andere waren vooral noodgedwongen om verlieslatende onderdelen af te bouwen. De grote tegenvaller kwam in 2021, toen de slaapapneu-affaire miljarden kostte en jarenlang reputatie- en beurskoersschade veroorzaakte.

De slaapapneu-crisis

In juni 2021 kondigde Philips een wereldwijde terugroepactie aan van miljoenen CPAP- en BiPAP-apparaten, gebruikt voor de behandeling van slaapapneu. Het gebruikte dempingsschuim in deze apparaten bleek te kunnen afbreken en schadelijke deeltjes af te geven. Wat volgde was een van de grootste productcrises in de Nederlandse industrie.

Philips zette miljarden euro’s opzij om apparaten te vervangen en juridische claims af te handelen. De onderneming rapporteerde in 2021 en 2022 forse verliezen, mede door voorzieningen die getroffen moesten worden. Het marktaandeel in slaapapneu werd overgenomen door concurrent ResMed en beleggers verloren vertrouwen.

Anno 2025 is de operationele afwikkeling grotendeels achter de rug: het merendeel van de apparaten is vervangen of gerepareerd en er zijn meerdere schikkingen getroffen, waaronder een regeling van ruim een miljard euro voor Amerikaanse gezondheidsclaims. Toch blijft de affaire nog jaren doorwerken in juridische procedures en in het herstel van reputatie en vertrouwen bij patiënten, artsen en toezichthouders.

Structuur en segmenten

Philips bestaat sinds de strategische herinrichting uit drie hoofdsegmenten:

1. Diagnosis & Treatment – met beeldvormende systemen als MRI, CT, echografie en apparatuur voor interventionele cardiologie. Dit segment is de grootste pijler en goed voor circa 47 procent van de omzet. De marges liggen hier rond de 12 à 13 procent.
2. Connected Care – gericht op patiëntmonitoring, telezorg, beademing en dataplatformen. Dit segment is zwaar geraakt door de slaapapneu-crisis en kent momenteel lagere marges (5 à 7 procent), terwijl dit vóór 2021 rond de 12 procent lag. Het aandeel in de omzet bedraagt circa 28 procent.
3. Personal Health – de consumententak met mondverzorging, scheerapparaten en kleinere medische producten. Dit segment is kleiner, met circa 23 à 25 procent van de omzet, maar structureel het meest winstgevend met marges van 13 tot 15 procent.

Samen zijn deze segmenten goed voor een jaarlijkse omzet van circa 18 miljard euro. De verhoudingen zijn de afgelopen jaren verschoven: Diagnosis & Treatment is gestaag gegroeid, Connected Care viel tijdelijk fors terug, en Personal Health bleef stabiel.

Geografische spreiding

Philips is actief in meer dan 100 landen. Noord-Amerika is de grootste markt met ongeveer 40 procent van de omzet. Europa volgt met circa 25 procent. China is goed voor 12 à 13 procent, terwijl de rest van Azië-Pacific en Latijns-Amerika elk rond de 10 procent bijdragen. Deze spreiding laat zien dat Philips sterk leunt op de VS, terwijl opkomende markten een belangrijker groeidomein zijn voor de toekomst.

De geopolitieke situatie speelt hierbij een grote rol. Importtarieven tussen de VS en China zorgen in 2025 bijvoorbeeld voor een kostenimpact van 250 tot 300 miljoen euro. Ook lokale overheden stimuleren steeds vaker eigen leveranciers, waardoor Philips marktaandeel moet verdedigen in markten als China en India.

Financiële ontwikkeling

In de afgelopen zeven jaar heeft Philips zijn omzet redelijk stabiel gehouden rond de 18 miljard euro. De marges en winsten lieten echter grote schommelingen zien:

• 2018–2020: stabiele omzet en gezonde marges rond 13 procent.
• 2021–2022: forse verliezen (–1,3 tot –1,6 miljard euro) door de recall en voorzieningen.
• 2023–2024: herstel naar een nettowinst van circa 0,5 tot 0,7 miljard euro, met marges van rond de 11,5 procent.
• 2025: verwachting van een omzetgroei van 1 tot 3 procent en een marge van 11,8 tot 12,3 procent, maar met een hoge last door importtarieven en schikkingen.

Voor 2026 en 2027 rekent Philips op omzetgroei van 3 tot 5 procent per jaar en een margeverbetering naar 13 tot 15 procent op de langere termijn.

Dividend en aandeelhouderswaarde

Ondanks de crisisjaren heeft Philips zijn dividendbeleid stabiel gehouden. Sinds 2018 ontvangen aandeelhouders ieder jaar 0,85 euro per aandeel, uit te keren in cash of stock. Daarmee gaf Philips een signaal van vertrouwen, ook al was de payout ratio in de verliesjaren hoog.

De beurskoers weerspiegelde vooral de crisis en het herstel. Waar het aandeel vóór 2021 nog boven de 40 euro noteerde, halveerde de koers in de jaren daarna. In 2025 schommelt de koers rond de 23 euro, met een koers-winstverhouding die in 2025 extreem hoog uitkomt (35–52) door de lage winst, maar die bij winstherstel in 2026–2027 snel kan teruglopen naar normale waarden.

Concurrentie en positionering

Philips opereert in een markt met enkele grote spelers:

• Siemens Healthineers (omzet 23–24 miljard) en GE HealthCare (19–20 miljard) zijn directe rivalen in beeldvorming en monitoring.
• Medtronic (32 miljard) is groter, maar vooral sterk in implantaten en chirurgie.
• Canon Medical en Fujifilm zijn kleinere Japanse spelers in beeldvorming.
• ResMed is een nicheconcurrent die juist profiteerde van de recall van Philips.

Qua omvang zit Philips met 18 miljard omzet in de middenmoot, maar onderscheidt zich door de combinatie van diagnostiek, connected care en personal health.

Bestuur en cultuur

Het afgelopen decennium stond ook in het teken van bestuurswisselingen. Frans van Houten, CEO van 2011 tot 2022, was de architect van de transformatie naar healthtech. Hij moest echter vertrekken na de slaapapneu-crisis. Zijn opvolger Roy Jakobs, sinds oktober 2022 CEO, geldt als crisismanager en richt zich op herstel van vertrouwen, kwaliteit en marges. Ook in de Raad van Commissarissen zijn meer mensen met medische en compliance-achtergrond gekomen, wat de nadruk op risicobeheersing weerspiegelt.

Productie en klanten

Philips produceert wereldwijd. In Nederland (Best, Drachten) wordt high-tech en consumentenapparatuur gemaakt. Duitsland en Polen zijn belangrijke productiebases voor medische systemen, terwijl de VS nog steeds Respironics en monitoring produceert. China en India spelen een grote rol in massaproductie, terwijl Brazilië en Singapore regionale markten bedienen.

De grootste klanten zijn ziekenhuizen en zorgsystemen. Philips sluit meerjarige partnerschappen met instellingen als Mayo Clinic, Cleveland Clinic, Charité, Karolinska en NHS. Ook in Azië zijn grote samenwerkingen, bijvoorbeeld in Singapore. Voor Personal Health zijn retailers en tandheelkundige partners belangrijk.

Vooruitzichten

Voor de komende jaren verwacht Philips dat de vraag naar medische technologie structureel blijft groeien, gedreven door vergrijzing, digitalisering van de zorg en opkomende markten. De onderneming rekent op 3–5 procent omzetgroei per jaar en marges van 13 tot 15 procent richting 2027. De grootste uitdagingen liggen in het herstellen van vertrouwen na de recall, het omgaan met geopolitieke spanningen en het op peil houden van innovatiekracht in een sterk concurrerende markt.

Hiermee heb je een volledig beeld van Philips anno 2025: een bedrijf met een rijke historie, dat zichzelf opnieuw heeft uitgevonden als gezondheidstechnologiespeler, maar ook de littekens draagt van een van de grootste productcrises uit zijn bestaan.